برنامه ریزی، فرایند تفکر دررابطه‌با فعالیت‌های لازم برای رسیدن به هدف مطلوب است. برنامه‌ریزی اولین و مهم‌ترین فعالیت لازم برای دستیابی به نتایج مطلوب است. بسته به فعالیت‌ها، هر برنامه می‌تواند که بلندمدت، میان‌مدت یا کوتاه‌مدت باشد.
افراد نظرات مختلفی دربارۀ برنامه ریزی دارند، برخی آن را مفید می‌دانند و برخی چندان اعتقادی ندارند و دلشان نمی‌خواهد آزادی عملشان را با پایبندی به اصول و قوانین از دست بدهند.
- دکترهارولدکونتز در کتاب اصول مدیریت برنامه ریزی را این‌طور تعریف می‌کند: چه کاری، چگونه، چه زمانی و توسط چه کسی انجام شود.
- تئو هایمنبرنامه ریزی را عملکردی می‌داند که از قبل تعیین می‌کند چه کاری باید انجام شود.
- مک فارلندنیز برنامه ریزی را اقدامات اجرایی می‌داند.
انواع برنامه‌ریزی چیست؟
انواع مختلفی از برنامه ریزی وجود دارد که به‌عنوان دامنه نیز شناخته می‌شوند. برنامه ریزی بر حسب دامنه به شرح زیر است:
- پوشش فعالیت‌ها؛ برنامه ریزی مشارکتی و برنامه ریزی عملکردی.
- اهمیت مطالب؛ برنامه ریزی استراتژیک و برنامه ریزی عملیاتی.
- دوره زمانی درگیر؛ برنامه ریزی بلندمدت و برنامه ریزی کوتاه‌مدت.
ارکان برنامه ریزی:
ارکان برنامه ریزی به عناصر یا مراحل اصلی تشکیل‌دهنده یک فرایند برنامه ریزی اشاره دارد. این ارکان بسته به نوع برنامه ریزی و محیط موردنظر ممکن است متفاوت باشند، اما معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- تعیین اهداف: مشخص‌کردن اهداف کلی و خاصی که برنامه ریزی باید به آنها برسد، از جمله این ارکان است.
- تحلیل محیط: شناخت و تحلیل محیط داخلی و خارجی که بر تصمیم‌گیری‌ها و اجراها تأثیر می‌گذارد.
- استخراج استراتژی: انتخاب مسیرها و راهبردهای مناسب برای دستیابی به اهداف موردنظر.
- تعیین سیاست‌ها و برنامه‌ها: ایجاد سیاست‌ها و برنامه‌های جزئی برای اجرای استراتژی‌ها و دستیابی به اهداف.
- تخصیص منابع: تعیین و تخصیص منابع مالی، انسانی و موادی برای اجرای برنامه.
- برنامه ریزی عملیاتی: برنامه ریزی جزئی و کاربردی برای اجرای برنامه و تحقق اهداف موردنظر.
- پایش و ارزیابی: مانیتورکردن پیشرفت اجرا و ارزیابی عملکرد برنامه باهدف اصلاح و بهبود آن.
این ارکان در کنار یکدیگر به ایجاد و اجرای برنامه‌ها و پروژه‌ها کمک می‌کنند و می‌توانند به شکل متوالی یا موازی اجرا شوند. برنامه ریزی یعنی کشف فرصت‌های نو و بکر، راهنمایی برای تصمیم‌گیری‌های مؤثر و به هنگام؛ با درنظرگرفتن این مفهوم برنامه ریزی قدرت رقابتی سازمان‌ها را افزایش می‌دهد و به یکپارچگی و نظم امور می‌انجامد و به مدیران کمک می‌کند دقیقاً بدانند چه اقداماتی را در چه زمانی انجام دهند.
بدون دیدگاه