بذر، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهاده‌های تولید در کشاورزی، نقش ویژه‌ای در افزایش تولید محصولات کشاورزی ایفا می‌کند. به‌عنوان یک منبع ژنتیکی ارزشمند، همراه با آب و خاک، به‌عنوان منابع اصلی بخش کشاورزی محسوب می‌شود. حفظ و بهره‌برداری پایدار از این منابع، کلید موفقیت در تولیدات کشاورزی در حال حاضر و نسل‌های آینده است. منابع ژنتیکی، در بهره‌برداری بهینه از منابع آب و خاک، نقش محوری دارند.
امروزه، استفاده از ارقام گیاهی اصلاح‌شده با عملکرد کمی و کیفی بالا و سازگار با شرایط محدود زراعی مانند کم‌آبی، گرما، سرما، شوری، فقر غذایی خاک، بیماری‌ها و آفات، به‌عنوان مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین راه افزایش تولید در واحد سطح شناخته می‌شود. اصلاح نباتات و تولید ارقام جدید گیاهی به‌عنوان پایه و پشتیبان کشاورزی در نظر گرفته می‌شود .
بذر در کشاورزی، به منبع ژنتیکی تکثیر شونده گیاهی گفته می‌شود که برای تولید محصول زراعی یا باغی استفاده می‌شود و نقش منحصربه‌فردی در تولیدات گیاهی دارد. سطح نهایی اثربخشی سایر نهاده‌ها مانند کود و آب در تولید محصول نهایی، به پتانسیل ژنتیکی و توانمندی‌های ذاتی بذر وابسته است (Maredia and Howard, 1998). علاوه بر ویژگی‌های ژنتیکی، خصوصیات کیفی بذر شامل یکنواختی ژنتیکی، کیفیت فیزیکی، کیفیت فیزیولوژیکی (جوانه‌زنی و ویگور) و سلامت نیز اهمیت دارد (Hampton, 2002).
فناوری نوین بذر: بهبود کیفیت و عملکرد
فناوری بذر، شاخه علمی مطالعه اصول و روش‌های تولید، کنترل و حفاظت از کیفیت بذر است. فناوری نوین بذر به کاربرد فناوری‌های پیشرفته در علوم و فناوری بذر اطلاق می‌شود. این فناوری به‌عنوان یک دیسیپلین علمی بین‌رشته‌ای جدید، با هدف توسعه روش‌های نوین برای بهبود روش‌های سنتی فناوری بذر به وجود آمده است.
فناوری نوین بذر شامل دو زمینه اصلی است:
علوم پایه :
کاربرد در زیست‌شناسی بذر و به‌ویژه فیزیولوژی و متابولیسم بذر.
علوم و فنون کاربردی :
شامل تولید و آزمون بذر.
کاربرد فناوری‌های نوین در تولید و آزمون بذر
فناوری‌های نوین در زمینه‌های تولید و آزمون بذر توسعه یافته‌اند. این فناوری‌ها شامل فرآوری و تیمار بذر به‌منظور بهبود کیفیت بذر، مانند ضدعفونی بذر، پرایم‌کردن بذر، تیمار بذر با پلاسمای سرد و پوشش‌دار یا پلت‌کردن بذر هستند.
با توجه به ارزش بالای بذر و هزینه‌های بالا در فرآیند تولید و پس از برداشت، از جمله فرآوری و انبارکردن بذر، استفاده از فناوری‌های نوین برای بهبود روش‌های آزمون بذر اهمیت زیادی دارد. این فناوری‌ها شامل جایگزینی روش‌های آزمون تهاجمی (تخریبی) با روش‌های غیر تهاجمی (غیر تخریبی) هستند.
روش‌های نوین آزمون بذر
روش‌های جدید در آزمون بذر، از جمله اندازه‌گیری دقیق سرعت تنفس بذر و تعیین میزان جذب اکسیژن یا خروج گاز کربنیک، به‌عنوان جایگزین آزمون‌های جوانه‌زنی و قوه‌نامیه بذر در نظر گرفته می‌شوند. همچنین، روش‌های نوین تجزیه‌وتحلیل تصویری رایانه‌ای بذر با استفاده از تجهیزات تصویربرداری دقیق و اسپکتروسکوپی، برای شناسایی ارقام گیاهی، تعیین خلوص، میزان آلودگی به علف‌های هرز، و ارزیابی جوانه‌زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه، کاربرد دارند.
با استفاده از این فناوری‌های نوین، می‌توان روش‌های سنتی آزمون خلوص فیزیکی، جوانه‌زنی و قوه‌نامه بذر را به روش‌های غیر تخریبی و سریع‌تری تبدیل کرد.
بدون دیدگاه